Feður skipta miklu máli fyrir börnin.

Þessi rannsókn staðfestir enn og aftur gott samband  barna og feðra  er mikilvægt og bráðnauðsynlegt.  Það er því mikilvægt að viðhalda sambandi barns  og foreldris líka  þegar foreldrar búa  ekki saman.  Áhrif föðurleysis á börn má lesa hér.

Feður geta haft áhrif á makaval kvenna

Ríkisstjórnin skipar nefnd er fjalli um stöðu einstæðra og forsjárlausra foreldra og réttarstöðu barna þeirra.

Ríkisstjórnin lagði fram þingályktunartillögu á sumarþinginu um aðgerðaráætlun til fjögurra ára til að styrkja stöðu barna og ungmenna.    Um það má lesa hér.   

Það þarf að bæta stöðu þeirra  20 þúsund barna sem búa við  það að foreldrar þeirra búa ekki saman.  Þessi börn er hættara við að lenda afvega í lífinu.  Besta forvörnin er að tryggja að báðir foreldrar  séu áfram virkir uppalendur í lífi barnanna eftir skilnað.    Staðreyndin er að börn sem búa   áfram hjá báðum foreldrum eftir skilnað þeirra spjara sig betur  en önnur börn.  Um það má lesa  hér.  Það þarf að viðurkenna  að barn geti átt heima á tveimur heimilum, en ekki á einu heimili og sé gestur á hinu  heimilinu. 

Það má benda á nokkra punkta sem snerta þennan hóp sem telur 20 þús börn, 14 þúsund mæður og 12 þúsund feður eða 46 þúsund Íslendinga.    

Forsjá:

• Að börn hafa lögheimili  í um 90% tilvika hjá móður eftir skilnað.
• Að sameiginleg  forsjá  er orðin meginregla  við skilnað foreldra á Íslandi , en á sama tíma eru nágrannalöndin okkar að fjalla um að gera sameiginlega forsjá og jafna umönnun að meginreglu, svipað og Frakkar gerðu 2002 og Belgar 2006.  Hér á landi þarf að koma innihaldi í sameiginlega forsjá, þannig að hún þýði sameiginleg foreldraábyrgð.
• Að hér á landi hafa dómarar ekki  lagaheimild til að dæma í sameiginlega forsjá jafnvel þó það þeir telji það barni fyrir bestu og sjái að annað foreldrið er að svipta barnið forsjá hins foreldrisins  á sínum forsendum en ekki forsendum barnsins.  Barnið tapar  því alltaf forsjá annars foreldris þegar mál lenda fyrir dómstóla hér á landi.  Víðast í nágrannalöndum hafa dómarar heimild til að  dæma  fólk í sameiginlega forsjá telji dómari það barni fyrir bestu. Það er sorglegt að löggjafinn íslenski  fullyrði að það sé barni aldrei fyrir  bestu að dómari tryggi að barnið njóti áfram forsjár beggja foreldra.

 Umgengni:

• Að oftast er venjuleg umgengni 2 dagar af hverjum 14. Víða erlendis er þessu fyrirkomulagi mótmælt sjá
• Að það er engin lágmarksumgengni til. Við gerð barnalaga þótti það of mikið afskipti af einkamálum fólks.
• Að sérfræðingar kerfisins vinna samkvæmt  að barn sé aldrei hjá föður á aðfangadag, sem er þveröfugt við verklagsreglur  t.d. í Noregi  þar sem barn á rétt á að vera til skiptis  hjá  foreldrum á jólum.
• Að það eru viðurlög við umgengnistálmunum virka ekki !
• Að oftast eru það mæður með persónuleikaraskanir sem beita umgegnistálmunum.

 Meðlög:

• Að forsjáraðili getur hvenær sem er sótt  um meira meðlag óháð umgengni,  ummönun og óháð tekjum þess maka sem sækir um og óháð aðbúnaði barna sinna til 18 ára aldurs þeirra.
• Að meðlagskerfi er hvergi í hinum vestræna heimi jafnfrumstætt og hér á landi.
• Að af 12092 meðlagsgreiðendum eru 96% feður (2005)
• Að hvergi í heiminum er lágmarksmeðlag  jafn hátt og á Í slandi
• Að það  eru 7162 í vanskilum eða 59% af meðlagsgreiðendum þar af 3139 með samning í gangi.
• Að það eru um 4023 skuldarar í mjög alvarlegum vanskilum,  

Ferðakostnaður

• Að ferðakostnaður barns er eini útgjaldaliður vegna barns, sem bara annað foreldrið ber. Í Noregi og víða annarsstaðar er ferðakostnaður sameiginlegur eins og önnur framfærsla barns.

 Upplýsgingar um barn:

• Að forsjárlausir eiga einungis rétt á munnlegum upplýsingum frá skólanum um börn þeirra, nema forsjárforeldrið gefi heimild.
• Að skólar mega ekki gefa upplýsingar sem tengjast heimilishögum forsjárforeldrisins. Þeir mega því ekki láta forsjárlausaforeldrið vita ef barn kemur vanhirt, vannært eð nestislaust í skólann.  

 Skattaleg staða.

• Að forsjárlaust foreldri er meðhöndlað í skattkerfinu sem einstæðingur en hefur nákvæmlega sömu fræmfærslu skyldu og hitt foreldrið.

 Búseta

• Að í Svíþjóð búa  um 20%  af  börnum þeirra foreldra sem skilja í  dag með jafna búsetu. 
• Að almennt koma börn betur út  með jafnari samvistum við báða foreldra.
• Að á Íslandi á barn alltaf heima á einum stað en heimsækir hitt foreldrið. 

 Andlát.

• Að nýr  sambúðarmaki forsjárforeldris fær sjálfkrafa forsjá barns eftir  eitt ár í sambúð. Forsjárforeldrið (móðir) er í lófa lagið að neita faðir barns um sameiginlega forsjá, þarf engin rök fyrir því.   Nýr maki fær svo sjálfkrafa  forsjá barnsins ef forsjárforeldrið  deyr ári eða seinna eftir að sambúð hófst.

 

Launamunur kynjanna og foreldraábyrgð!

Gott hjá Jóhönnu að tala vasklega eins og hún gerir oft.  Jóhanna hefur ríka réttlætiskennd og það er gott að hafa slíka manneskju sem Félagsmálaráðherra. 

Alltaf finnst mér vanta að fjalla um samhengið á milli foreldraábyrgðar og launamuns kynjanna.  Hér má lesa grein þar sem fjallað er um þennan þátt.    Foreldrajafnrétti skapar forsendur fyrir launajafnrétti, en þetta tvennt mun haldast í hendur.   Í dag er ennþá það mikill munur á foreldraábyrgð kynjanna að launamunurinn verður viðvarandi.

Félagsmálaráðherra ræddi jafnréttismál á þingi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar

Föðurást og fæðing barna !

Í morgun barst mér sú ánægjulega frétt að vinafólk okkar, Raggi og Birna  hefðu eignast sitt 4 barn.  Þetta var 16 marka drengur, sem fæddist  í gær 11.júní.  Fyrir eiga  þau 3 stúlkur og er því prinsinn kominn í heiminn ! Til hamingju öll sömul að Eikarási 3.

 

Ég tók eitt sinn saman greinarstúf í blaðið Uppeldi um feður.  Finnst tilvalið að setja hér inn þann hluta  sem  fjallar um fæðinguna.

 Fæðing barns og tilfinningar feðra.

Langflestir feður eru viðstaddir fæðingu barna  sinna. Eðli málsins samkvæmt sjá þeir barnið augnabliki á  undan móðurinni. Oftar en ekki klippa þeir á naflastrenginn og baða barnið. 

 

Erlendar rannsóknir sýna að það er enginn mælanlegur munur á tilfinningum, né viðbrögðum feðra og  mæðra við nýfæddu barna. Báðir foreldrar eru í gleðivímu, hjartsláttur hjá  báðum foreldrum eykst við grát ungabarns,  sem og blóðþrýstingur og leiðni í húð breytist svipað hjá báðum foreldrum.  Þessar rannsóknir hafa  verið staðfestar hjá tveimur aðskildum rannsóknateymum (1) Feður sýna sömu tilfinningaviðbrögð við hegðun ungbarna eins  og mæður. Feður hafa sömu hæfileika og mæður til að fæða börn og  klæða.   Þeir bregðast eins við hvenær á að hætta að gefa barninu að drekka eða borða.  Almennt sýna rannsóknir að hér er kynbunndinn munur hverfandi  (2)   Feður og mæður gefa börnum sömu ástúð og væntumþykju.   Rannsóknir sýna að munur þar á er vart mælanlegur  (3)

 

Yfir 100 rannsóknir hafa rannsakað hvernig 1-2 ára  börn tengjast  mæðrum sínum og feðrum.  Þessar rannsóknir sýna að nærvera föður er barni oftast jafn mikilvæg  og nærvera móður.  Þetta hefur komið á óvart þar sem oft eru samvistir feðra við ungbörn sín minni en  samvistir mæðra. Vísindamenn telja gæði samvistanna skipta miklu máli.  Börn tengjast sterkum böndum feðrum sem veita börnum sínum gleði, leika við þau  og sýna þeim skilning og væntumþykju, jafnvel þó samverustundir sé skammar.  Börn finna  hvar er hlýja og í hana leita þau (4)

 

Í Bretlandi telja um 77% af mæðrum að barnsfeður þeirra  séu jafn hæfir uppalendur og  87% feðra telja sig jafn hæfa og mæðurnar til  að hugsa um börnin.  Bæði kynin treysta feðrum mjög vel til að annast börnin og yfir 80% af foreldrum í Bretlandi eru hlynnt  því að feður fái aukinn rétt til fæðingarorlofs (5)

 

Breskir  feður annast um einn þriðja af umönnun ungbarna og er það áttföld  aukning  á 30 árum..  Árið 1993 önnuðust sænskir feður um 40 % af umönnun ungbarna. Í dag  er það 45%.

(6).  Ég veit því miður ekki um sambærilegar  tölur fyrir Ísland.

 

Um 23%  af breskum feðrum eyða 28 klukkustundum eða meiri tíma með börnum sínum. Sambærilegar tölur eru 16 % feðra í  Þýskalandi,  10 % feðra í  Frakklandi, 4% feðra í Grikklandi og 41% feðra í Danmörku eyða 28% klst  eða meiri tíma með börnum sínum (7)

 

Rannsóknir benda til að aukin nærvera feðra sé góð fyrir  börn.  Hlutur feðra í uppeldi barna  hefur verið að aukast  og almennt er vilji í hinum vestræna heimi til að hlutur feðra í uppeldi barna haldi áfram að  aukast, enda vaxandi skilningur á því að það séu bestu hagsmunir barnanna.

    

Heimildir.

(1)Reviewed by M.E. Lamb (Ed) (1997) The Role of the Father in Child Development (3rd Edition) New York: Wiley

 

(2) Parke, R.D. (1981) Fathering. London: Collins; Cambridge, MA: Harvard University Press. Also reviewed in What Good Are Dads? Charlie Lewis, NFPI et al. 2001

 

(3) Schaffer, H. R. (1996) Social Development. Oxford. Blackwell, reviewed in What Good Are Dads? Charlie Lewis, NFPI et al. 2001

 

(4)What Good Are Dads? Charlie Lewis, NFPI et al. 2001

 

(5) EOC Dads and their babies: leave arrangements in the first year, 2005

 

(6)Fatherworld 2005 vol.3 nr.2 p.7

 

(7) Who Cares? Fathers and the Time They Spend Looking After Children Alison J. Smith, Department of Sociology, University of Oxford, Sociology Working Papers, 2005

 

Sorglegt !

Það er sorglegt  þegar annað foreldrið hverfur úr lífi barns eftir skilnað.  Oftast eru það feður, eðli málsins samkvæmt þar sem að börn búa yfirleitt áfram hjá mæðrum eftir  skilnað. 

Börn sem alast upp án feðra vegnar almennt verr í lífinu, það má lesa um það hér. 

Börn, sem alast áfram upp hjá báðum foreldrum eftir skilnað,  spjara sig  betur.  Það má lesa um það hér:

Ástæður fyrir að feður hverfa úr lífi barna má m.a. lesa í  eftirfarandi vísindagrein.

 

Ástæður sem feður gefa fyrir því að hafa ekki samband er summarað í töflu 1 í greininni.  Þar  segir segir að 36 af þeim 40 feeðrum sem rætt var við gáfu þá skýringu að  barnsmóðir eða fjölskylda hennar kæmi  í veg fyrir samband og þannig  hefði sambandið með tímanum alfarið rofnað.  

Um allan heim eru til félög sem berjast fyrir foreldrajanfrétti, þ.e. að báðir foreldrar eigi að vera jafn virkir  í uppeldi barnanna óháð hjúskaparstöðu foreldranna.  Eðli malssins samkvæmt eru þetta feðrafélög að uppistöðu til.

Í  ljósi ofangreindra greina, þá er ljóst að það er barni geysilega mikilvægt að eiga tvo foreldra, en það er líka  mikilvægt fyrir almennt jafnrétti, t.d. stöðu kynjanna á vinnumarkaði að jafna ábyrgð kynjanna í uppeldishlutverkinu.  En fyrst og fremst eru það bestu hagsmunir barna að  eiga bæði pabba og mömmu til að halla  sér að.

Faðirinn olli vonbrigðum

Tommy Smith spilaði á Íslandi !

Tommy gamli Smith var (og er) tryggur Liverpool maður.  Hann var þessi trausti varnarmaður og í lokinn var hann þessi trausti varamaður, sem alltaf var hægt að grípa í leik og leik eða hluta úr leik.

Ég man að ég sá Tommy spila með stjörnuliði Bobby Charlton á Laugardalsvelli, en það var einhverjum árum fyrir  1980.  Bobby Charlton gerði út sitt stjörnulið í nokkur ár.  Í því voru að mestu menn sem hættir voru að spila eða að ljúka sínum ferli.  Trúlega hefur þetta verið leið hjá þeim að drýgja tekjurnar  en á þeim árum voru tekjur fótboltamanna ekkert í líkingu við það sem nú er.   Ef ég man rétt þá spilaði stjörnuliðið í Henson búningum, en það getur verið misminni.  Ýmsar aðrar stjörnur voru í liði Bobby Charlton, trúlega frægastur bróðir hans, Jackie sem spilaði með Leeds á sínum tíma.  Hann þjálfaði svo bæði Sheffield Wednesday og Írska landsliðið með  góðum árangri.   Þegar hann var með Sheffield Wednesday, þá spilaði það lið í efstu deild og þegar hann var þjálfari Írlands, þá voru þeir ávallt á  meðal þeirra  bestu á HM.

Þegar ég bjó í Englandi fyrir  nokkrum árum þá var viðtal í BBC við fyrrverandi atvinnumenn í fótbolta, m.a. Tommy Smith.   Margir þessara manna voru líkamlega illa á sig komnir.   Atvinnumennskan hafði gengið nálægt þeim, enda  mikið líkalmlegt álag á meðan þeir spiluðu fótbolta og eins hugsuðu margir ekki nógu vel um sig  eftir að ferlinum lauk.   Einnig áttu margir í tilvistarkreppu eftir að ferlinum lauk.  Í dag er hlúð miklu betur að ýmsum svona málum fyrir  atvinnumenn, almennt menntunarstig betra og eftirlaunasjóðir þeirra sterkir og eins hafa þessir menn miklu, miklu betri laun.  Þeir  bestu raunar alveg ótrúlega mikil laun.

Tommy Smith fékk hjartaáfall

Spara aurinn og kasta krónunni !?

Þegar maður les fréttir af umframkostnaði ferjunnar, þá velti maður fyrir sér hvort ekki hafi verið eðlilegra í upphafi að kaupa nýtt skip ?.  Það er oft auðvelt að spara aurinn og kasta krónunni.

Nýr samgönguráðherra kynnti sér vinnu við Grímseyjarferju

Hengja bakara fyrir smið?

Bovíkingar lýsa vonbrigðum á Hafró.  Það er ljóst að enginn er hafinn yfir gagnrýni en maður veltir fyrir sér hvort það sé alfarið við Hafró  að sakast.   Í dag er fiskveiðidauði af mannavöldum eftirfarandi:

a)opinber afli, sem skráist í opinberar tölur.

b)afli landaður framhjá vigt, sem skráist  ekki í opinberar tölur,

c)afli sem er hent aftur út, sem múkkin fær á matseðilinn sinn.

Aðeins  a)  skráist sem fiskveiði í opinbera tölfræði, sem svo Hafró byggir sínar niðurstöður á.   Ef fiskveiðidauði  væri árlega það sem Hafró legði til í aflamarksreglu, þá væri ástandið trúlega betra.   Ef engu væri landað framhjá vigt og engu hent út um lensiportið, þá myndi allur veiddur afli skrást, sem gerist ekki í dag.   Hvernig á að koma í veg fyrir að  afla sé landað framhjá vigt eða að afla sé hent ? Það er verðugt verkefni fyrir stjórnvöld og samfélagið allt að finna lausn á.!

Lýsa miklum vonbrigðum með aflaráðgjöf Hafrannsóknastofnuna

Tvær hliðar á svona málum!

Ég reyki ekki og gleðst yfir  því að geta farið út að skemmta mér  eða á kaffihús og allt í reyklausu umhverfi. 

Ég skil vel að það eigi að vera algert reykingarbann á opinberum stöðum, s.s. sjúkrahúsum, flugvöllum og öðrum stöðum þar sem maður hefur ekkert val um að velja  á milli sambærilegra staða.   Sem dæmi, ef maður ætlar út á land fljúgandi, þá þarf maður að fara í  gegnum Reykjavíkurflugvöll.  Það er ekkert val og sá staður á eðlilega að vera reyklaus. 

Ef um veitingahús er að ræða, þá hefur maður val í flestum tilvikum.    Ef eigandi kaffihúss  vill að kaffihúsið hans  sé bara fyrir reykingamenn eða þá   sem sætta sig við reykingar, þá  fær viðkomandi  ekki starfsleyfi fyrir slíka starfsemi.    Við sem ekki viljum vera inná  á slíkum reykingarstöðum, færum þá bara á önnur kaffihús sem væru reyklaus.  Þannig hefur  maður val og maður myndi velja það reyklausa.   Kaffihúsið fyrir reykingarfólk, fær trúlega sína kúnna, sem er aðallega reykingarfólk.  Er eðlilegt að útloka reykingar alveg frá t.d. kaffihúsum.  Reykingar eru skaðlegar en ekki ólöglegar.

Ég bara velti fyrir mér hvort forræðishyggjan gangi  hér of langt ?

Hvað mega veitingamenn gera fyrir reykingamenn?

Launamunur kynjanna og foreldraábyrgð

Laugardaginn 2. júní, 2007 - mbl, Aðsent efni

Gísli Gíslason skrifar um forsjá barna

Gísli Gíslason

Gísli Gíslason skrifar um forsjá barna: "Kynbundinn munur í heimilis- og foreldraábyrgð endurspeglar stöðu kynjanna á vinnumarkaði."

MIKIÐ hefur verið fjallað um kvenfrelsi og launamun kynjanna og er oft talað af mikilli tilfinningu um þessi mál. Eðlilega, misrétti kemur við réttlætiskennd okkar allra.

Eitt sinn voru konur heimavinnandi og karlar fyrirvinnur heimilanna. Konur sóttu út á vinnumarkaðinn og börnin fóru í leikskóla. Ennþá bera konur að meðaltali meiri ábyrgð á heimili og börnum og karlar bera að meðaltali meira úr býtum á vinnumarkaði. Meiri ábyrgð kvenna í foreldrahlutverkinu rýrir sveigjanleika þeirra á vinnumarkaði og viðheldur þannig bæði útskýrðum og óútskýrðum launamun. Kynbundinn munur í heimilis- og foreldraábyrgð endurspeglar því stöðu kynjanna á vinnumarkaði.

Munur í foreldraábyrgð kynjanna er almennur, bæði þegar foreldrar búa saman en mestur þegar foreldrar búa ekki saman. Það eru um 14.000 mæður sem búa ekki með barnsfeðrum sínum, en þær hafa lögheimili um 20.000 barna hjá sér, þ.e. barna yngri en 18 ára. Þær bera þ.a.l. mesta ábyrgð á uppeldi þeirra og hafa stöðu, skattalega og félagslega sem foreldri og einstætt foreldri ef þær eru ekki í sambúð með nýjum maka. Það eru um 12.000 feður sem greiða meðlög með þessum 20.000 börnum og flokkast þeir skattalega sem barnlausir einstaklingar ef börn þeirra hafa ekki lögheimili hjá þeim. Trúlega er kynbundinn munur hvergi meiri en í þessum málaflokki, sem telur 26.000 foreldra eða um 16% af vinnnandi fólki á Íslandi. Mismunur í foreldraábyrgð kynjanna í þessum hóp skapar þeim mjög ólíka stöðu á vinnumarkaði. Eðli málsins samkvæmt er þessi hópur á fyrri hluta síns starfsferils þar sem kjör þeirra til langframa eru oft mótuð.

Allar stjórnvaldsaðgerðir sem jafna foreldraábyrgð skapar báðum kynjum sömu forsendur til sóknar á vinnumarkaði. Þannig voru lög sem tryggðu feðrum jafnan rétt til fæðingarorlofs stórt skref til að jafna foreldraábyrgð og mun einnig minnka launamun kynjanna.

Sameiginleg forsjá var lögfest sem meginregla við skilnað foreldra á síðasta kjörtímabili. Þetta þýðir að löggjafinn gefur þau skýru skilaboð að við skilnað ber foreldrum að fara áfram sameiginlega með ábyrgð á börnum sínum. Að gefinni þeirri forsendu að sameiginleg forsjá þróist í jafna foreldraábyrgð, þá mun þessi löggjöf, eins og fæðingarorlofslögin, einnig jafna stöðu kynjanna á vinnumarkaði.

Foreldrajafnrétti skapar forsendur fyrir launajafnrétti, en þetta tvennt mun haldast í hendur.

Höfundur er lífefnafræðingur og faðir tveggja barna.