15. mai er Fjölskyldudagur Sameinuðu þjóðanna. Þema 2008: Feður og fjölskyldur; ábyrgð og áskoranir.

Árið 1993 samþykktu Sameinuðu þjóðirnar að 15. mai skyldi verða alþjóðlegur dagur fjölskyldunnar.  Árlega gefa Sameinuðu þjóðirnar deginum þema og í ár er þemað “feður og fjölskyldur, ábyrgð og áskoranir”.   Þessi dagur hefur ekki verið heiðraður sérstaklega á Íslandi.  Þar sem þema dagsins í ár fjallar um stöðu ferðra, þá langar mig að gera grein fyrir þeim áskorunum sem feður og samfélagið á Íslandi standa frammi fyrir.

Réttindabarátta feðra.

Eitt sinn voru feður fyrirvinnur heimilanna en mæður heimavinnandi og uppalendur barnanna.  Í dag eru bæði mæður og feður uppalendur og þátttakendur á vinnumarkaði og skólastofnanir samfélagsins hafa aldrei gengt stærra uppeldishlutverki. Réttindabarátta feðra á Íslandi eins og annars staðar í heiminum hefur snúist um það að öðlast jafnan rétt og mæður til að vera foreldri og þar með einnig rétt barna til beggja foreldra.   

 Forysta Íslands með fæðingarorlofslögum.

Meðal annars í framhaldi af hæstarréttardómi (208/1997) urðu til  fæðingarorlofslögin þar sem feður og mæður eiga hvor sína 3 mánuði í fæðingarorlof og ákveða sjálf hvort tekur 3 mánuði. Þarna er verið að jafna foreldraábyrgð sem jafnar stöðu kynjanna á vinnumarkaði.  Víðast erlendis hafa mæður nokkra mánuði og allt uppí ár eða meira í fæðingarorlof en feður í besta falli örfáar vikur.  Fæðinarorlofslögin á Íslandi eru skýrt dæmi um það þegar löggjafinn gefur skýr skilaboð að báðir foreldrar skulu bera sem jafnastar uppelsdisskyldur.  Hér er forysta Íslands á heimsvísu óumdeild.

Umgengnisrétturinn.

Lög nr 60/1972 skilgreina fyrst rétt fráskildra feðra til að umgangast skilgetin börn sín eftir skilnað. Feður, sem eignuðust börn utan hjónabands eða í óvígðri sambúð, höfðu áfram engann lagalegan rétt til að umgangast börn sín.  Það var fyrst árið 1981 sem feður á Íslandi fengu almennan umgengnisrétt óháð hjúskaparstöðu.   Það er sérstakt að börn sem fæðast utan hjónabands hljóta lögbundinn umgengnisrétt við feður sína heilum 9 árum á eftir skilnaðarbörnum.  Sambærilegur réttur á hinum norðulöndum var  allstaðar lögfestur árið 1970 eða fyrir þann tíma.

 

Forsjá.

Árið 1992 var opnað á þann möguleika í lögum að foreldrar fari sameiginlega með forsjá barna sinna.  Það var 7 árum á eftir dönum, 11 árum á eftir norðmönnum og 16 árum á eftir svíum.

 

Vorið 2007 var lögfest sameiginleg forsjá sem meginregla við skilnað foreldra og var það gert að frumkvæði Björns Bjarnasonar Dómsmálaráðherra.  Við skilnað fara foreldrar sjálfkrafa áfram með forsjá barna sinna nema annað foreldrið fái forsjánni rift fyrir dómi.    Þessi regla gildir aðeins fyrir skilnaðarbörn en ekki fyrir börn sem eru fædd utan hjónabands.  Ennþá telur löggjafinn óþarfi að börn sem fæðast utan hjónabands njóti sameiginlegrar forsjár að meginreglu líkt og skilnaðarbörn.   Þetta er ekki ósvipuð staða með forsjármál barna eins og var með umgengnisrétt barna árið 1972 sem náði aðeins til  skilnaðarbarna. Spurningin er hvenær verður sameiginleg forsjá meginregla  fyrir öll börn en ekki bara skilnaðarbörn?

Löggjafinn bindur hendur dómara í forsjármálum.

Íslenski löggjafinn gefur dómurum ekki skýra lagalega heimild til að dæma í sameiginlega forsjá.  Þannig verður dómari ávallt að svipta annað foreldrið forsjá ef slík mál rata fyrir dómstóla.  Mér vitanlega er ekkert annað land í hinum vestræna heimi sem bindur hendur dómara á þennan hátt.  Víða erlendis er barn aðeins svipt forsjá annars foreldris ef forsjáin er beinlínis skaðleg barni. Hugsanlegur skoðanaágreiningur foreldra er ekki nægjanleg ástæða til forsjársviptingar. Hér þarf íslenski löggjafinn að gefa skýrari línur.

 

Meðlagsmál.

Ríkisstjórn Íslands hefur nýverið samþykkt að láta endurskoða meðlagskerfið.  Aftur er það að frumkvæði Björn Bjarnasonar Dómsmálaráðherra sem þessi mál eru á dagskrá.  Í  tilkynningu frá ráðuneytinu segir: “íslenska kerfið hafi undanfarna áratugi þróast og breyst mun hægar en flest önnur.”   Hér hafa íslenskir feður, sem eru 96% greiðenda,  þurft að búa við löngu úrelt kerfi, sem ekki er í neinum takti við breytt þjóðfélag, né í takt við endurbætur á sambærilegum kerfum erlendis.

Löggjafinn  þrengir rétt feðra til að höfða faðernismál.

Alla síðustu öld höfðu feður engan rétt til að fara í farðernismál.  Svokölluð “pater est” regla var (og er) í gildi sem segir að  eiginmaður teljist sjálfkrafa faðir barns.  Sem viðbrögð löggjafans við dómi hæstaréttar  419/2000 leiddi að í  barnalögum frá 2003 er fyrst opnaður möguleiki fyrir feður að höfða faðernismál.  Sú heimild er þó bundin við það að móðir hafi alls ekki feðrað barnið.  Í sömu barnalögum er fyrst kveðið á um það að einstæð móðir ber að feðra barn sitt.

 

Það er með ólíkindum að fyrst á þessari öld fengu feður þann rétt að höfða faðernismál og enn þann dag í dag hafa feður ekki rétt til að fara í faðernismál ef meint barnsmóðir þeirra er í sambúð eða hjónabandi.   Rökstuðningur fyrir  þessu virðist vera að feðrum sé hreinlega ekki treyst fyrir  þessum mannréttindum.  Það eru sorglegir fordómar og mér vitanlega er þetta ákvæði í íslenskum lögum einstakt í hinum vestræna

heimi.

Er trúfélag móður merkilegra en trúfélag föður ?

Flestir íslendingar eru í sama trúfélagi og þannig lendir barn sjálfkrafa í trúfélag foreldranna.  

Það  fjölgar aftur á móti foreldrum sem ekki tilheyra sama trúfélagi.  Í lögum  nr 108/1999 segir “8.gr:2.mgr. Barn skal frá fæðingu talið heyra til sama skráða trúfélagi og móðir þess.”?   Hér er trúfélag móður gert rétthærra undir höfði en trúfélag föður.   

Væri ekki eðlilegra að barn, sem ætti foreldra í ólíku trúfélagi,  fengi uppfræðslu um bæði trúarbrögðin og myndi svo seinna velja sjálft hvaða trúfélagi það vildi tilheyra?  

 

Nútíma feður, ábyrgð og áskoranir.

Á undanförnum áratugum er margt sem hefur áunnist við að jafna foreldraábyrgð kynjanna.  Það er áskorun fyrir löggjafann og samfélagið allt að halda áfram að jafna uppeldislega ábyrgð kynjanna óháð hjúskaparstöðu þeirra.  Það er jafnréttismál, sem skapar kynjunum sömu forsendur til sóknar á vinnumarkaði,  en fyrst og fremst eru það bestu hagsmunir barna að eiga ávallt bæði föður og móður sem virka uppalendur.  Íslenskir feður taka aukinni ábyrgð fegins hendi. Það sést best á þáttöku feðra í fæðingarorlofi og feður í sambúð með barnsmæðrum sínum hafa aldrei verið virkari í uppeldi barna sinna.  Barátta forsjárlausra feðra nýtur einnig æ meiri skilnings.  Þema hins alþjóðlega fjölskyldudags er þörf áminning Sameinuðu þjóðanna að ríki ættu að fjalla um stöðu feðra.  Það er ennþá víða verk að vinna í þessum efnum.

Löggjafinn gefur skýr skilaboð um framfærsluskyldu feðra en sambærileg skilaboð um uppeldisskyldur eru ekki eins skýr.  Ögrun samfélagsins er að breyta þessu.

http://www.un.org/esa/socdev/family/

 

Norðfirðingafélagið í Reykjavík efnir til gönguferðar !

Gönguferð um Mosfellsdal með Birgi Sveinssyni.

Mæting við sundlaugina í Mosfellsbæ laugardaginn 17.mai, kl. 10.20

Allir að mæta !

Endurspeglar kynbundinn mun í foreldraábyrgð sem svo endurspeglast í launamun kynjanna.

Allt hengur þetta á sömu spítunni.  Munur í foreldraábyrgð kynjanna er almennur, bæði þegar foreldrar búa saman en mestur þegar foreldrar búa ekki saman. Það eru um 14.000 mæður sem búa ekki með barnsfeðrum sínum, en þær hafa lögheimili um 20.000 barna hjá sér, þ.e. barna yngri en 18 ára. Þær bera þ.a.l. mesta ábyrgð á uppeldi þeirra og hafa stöðu, skattalega og félagslega sem foreldri og einstætt foreldri ef þær eru ekki í sambúð með nýjum maka. Það eru um 12.000 feður sem greiða meðlög með þessum 20.000 börnum og flokkast þeir skattalega sem barnlausir einstaklingar ef börn þeirra hafa ekki lögheimili hjá þeim. Trúlega er kynbundinn munur hvergi meiri en í þessum málaflokki, sem telur 26.000 foreldra eða um 16% af vinnnandi fólki á Íslandi. Mismunur í foreldraábyrgð kynjanna í þessum hóp skapar þeim mjög ólíka stöðu á vinnumarkaði. Eðli málsins samkvæmt er þessi hópur á fyrri hluta síns starfsferils þar sem kjör þeirra til langframa eru oft mótuð.

Allar stjórnvaldsaðgerðir sem jafna foreldraábyrgð skapar báðum kynjum sömu forsendur til sóknar á vinnumarkaði.

Konur fá oftar leyfi vegna veikinda barna en karlar

Máttur læknavísindanna.

Ég greindi frá því hér á blogginu í haust að faðir minn greindist með mjög alvarlegt krabbamein í ristli með meinvörpum í lifur.  Hann var mikið veikur og hefur komið reglulega til Reykjavíkur til lyfjagjafar.  Það er skemmst frá því að segja að árangurinn hefur verið ákaflega góður.  Eftir erfiða baráttu í haust,  þá er heilsan í dag öll önnur.  Hann hefur þolað lyfjameðferðina vel, sem hefur líka gengið ágætlega.   Í morgun kom hann suður í skoðun og aftur austur með hádegisvélinni.  Þjónustan á LSH hefur öll verið til fyrirmyndar og við mót starfsfólks einstaklega elskulegt.   Allt þetta góða fólk er búið að bæta mikið heilsu föður míns og gott og elskulegt viðmót virkar auðvitað sem vítamín á sálina. Nú eru þau gömlu bráðlega á leið til til Tenerife í frí og koma aftur rétt fyrir Sjómannadagshelgina.   Sannarlega verðskuldað frí eftir strangan vetur.

Það er vor í lofti, a.m.k hér sunnanlands og fólk farið að huga að görðunum sínum.  Kannski er baráttan við illgresi í görðum eins og baráttan við krabbameinið.  Þetta er erfið barátta en með réttum aðferðum er hægt að halda þessum óboðnu gestum í skefjum.

Læt svo fylgja með eina mynd af okkur feðgum, en myndin var tekin í 40 ára afmæli Gunnu mágkonu. 

Góðar fréttir !

Það er ánægjulegt að undir forystu Björns Bjarnasonar, Dómsmálaráðherra skuli meðlagskerfið á Íslandi vera tekið til endurskoðunnar.

Björn hafði forgöngu um það á síðasta þingi að forsjá barns skuli að meginreglu vera sameiginleg við skilnað foreldra.  Slíkt fyrirkomulag er búið að vera til staðar í nokkurn tíma í þeim löndum sem við berum okkur saman við. 

Björn opnaði einnig á umræðu um að gefa dómurum heimild til að viðhalda eða dæma í sameiginlega forsjá, telji dómari það barni fyrir bestu.  Því miður komst það ekki í gegnum þingið.  Ísland er í dag eitt eftir í hinum vestræna heimi sem bindur hendur  dómara þannig að þeir þurfa alltaf að svipta  annað foreldrið forsjá ef forsjárdeila fer fyrir dómstóla.  Dögg Pálsdóttir er með þarft frumvarp sem tekur á þessu og vonandi hlýtur það brautargengi í þinginu.  Fordómar og fáfræði um þennan málaflokk er mikill og það hefur  hallað of mikið á börn og feður í þeirri umræðu.

Á vef Dómsmálaráðuneytisins má finna skýrslu þá er ég vann og var mikilvægur gagnagrunnur sem varð þess valdandi að ráðherra ákvað að endurskoða kerfið. Skýrslan er hér og heitir "Meðlagskerfi: Ísland og önnur lönd"

Meðlagskerfið endurskoðað

1964.is er vefur dagsins á www.leit.is !!

Hróður vefsins hans Kidda www.1964.is fer víða.  Á www.leit.is er vefurinn tilnefndur sem vefur dagsins.  Þar segir m.a.  

"1964.is er vefur fyrir alla 1964 árganga landsins. Neskaupstaður ríður á vaðið en að baki 1964.is eru nú 54 fullkomlega sjálfstæðir vefir þar sem hver einstaklingur í árganginum hefur sitt persónulega vefsvæði."  

Fermingarbarnamót 1964 árgangsins í Neskaupstað.

Það er ákveðið að haldið verður fermingarbarnamót 1964 árgangsins í Neskaupstað um Sjómannadagshelgina.  Í æskunni var Sjómannadagurinn einn stærsti viðburður sem haldinn var í Neskaupstað, enda öll skip í landi og þannig "fullmannað" í bænum.   Það á því vel við að halda fermingarbarnamótið Sjómannadagshelgina.  Einnig eru árgangar 1954 og 1974 með fermingarbarnamót á staðnum þessa helgi.

Árgangur 1964 er  stærsti árgangur  sem hefur fæðst í Neskaupstað og hefur þannig nokkra sérstöðu.  Nú þegar boðað er til fermingarbarnamóts, þá eru 54 einstaklingar boðaðir .  Á árunum í kringum 1964 var uppgangur og bjartsýni ríkjandi í Neskaupstað.  Sumarveiðar á síld sem áður voru stundaðar fyrir norðurlandi voru nú stundaðar fyrir austan land.  Þetta ár keypti Síldarvinnslan sinn fyrsta bát Barða NK 120, en báturinn kom fyrst til heimahafnar árið 1965.  Með því hófst útgerðarferill þessa fyrirtækis sem hefur verið burðarbjálki í atvinnulífi staðarins æ síðann.   Nú er aftur ríkjandi bjartsýni eystra enda hefur álver Fjarðarál hleypt nýju lífi í svæðið allt. Þannig er aftur ríkjandi bjartsýni í þessum fallega fjórðung sem vonandi heldur áfram um ókomna tíð.

Við sem eru í 1964 árganginum erum stolt og ánægð með frumkvæði Kidda á Sjónarhól, sem hefur útbúið stórglæsilega heimasíðu fyrir mótið.  Hægt er að skoða hana á www.1964.is.    Fullt hús stiga til Kidda og það verður fjör fyrir  austan um Sjómannadagshelgina.

Gleðilegt sumar!

Sumarið er komið og trampólínið komið víða í garða.   Trampolín í  garða og grilllykt í loft eru merki um að sumarið er í nánd.  Set inn mynd frá í fyrra eina af Tinnu og Eyleifu á trampólíninu og hina úr garðveislu hjá Heimi bróði.

 

Vinátta !

Ég heyrði erindi um daginn sem fjallaði um vináttuna.  Í því var farið með ljóð eftir erlendan mann en ljóðið var þýtt af Sigurði Jónssyni tannlækni.  Ljóðið er góð áminning  í amstri hverdagsins.  Fallegt ljóð sem er svona:

Í grenndinni veit ég um vin, sem ég á,

í víðáttu stórborgarinnar.

En dagarnir æða mér óðfluga frá

og árin, án vitundar minnar.

 

Og yfir til vinarins aldrei ég fer

enda í kappi við tímann.

Sjálfsagt þó veit hann ég vinur hans er,

því viðtöl við áttum í símann.

 

Ég hringi á morgun, ég hugsaði þá

svo hug minn fái hann skilið.

En morgundagurinn endaði á

að ennþá jókst milli okkar bilið.

 

Dapurleg skilaboð dag einn ég fékk,

að dáinn sé vinurinn kæri.

Ég óskaði þess, er að gröf hans ég gekk,

að í grenndinni ennþá hann væri.

 

Sjálfur, ef vin þú átt góðan í grennd.

Gleym ekki, hvað sem á dynur,

að albesta sending af himnum send

er sannur og einlægur vinur.

 

Draupnir Rúnar slær í gegn!

Það var frábært myndbandið í gær af Eurovision laginu.  Draupnir Rúnar Draupnisson var þar í aðalhlutverki og stóð sig mjög vel.  Draupnir er borinn og barnfæddur norðfirðingur og mikill norðfirðingur í sér.  Það er full ástæða að óska honum til hamingju með skemmtilegt framtak.

 

Hér að neðan fjallaði ég um ónýtt nöfn en nafnið Draupnir er sjaldgjæft en flott nafn.  Pabbi hans Freysteinn Draupnir Marteinsson (1940-1987) var sá fyrsti sem bar þetta nafn.  Í dag eru 11 sem bera þetta nafn og Draupnir Rúnar er náttúrulega þeirra frægastur !