Foreldraábyrgð kynjanna er mismunandi og leiðir til launamunar.

Ég hef ítrekað bent á að mismunur í foreldraábyrgð kynjanna endurspegli trúlega að stórum hluta launamun kynjanna og skrifaði grein í Morgunblaðið þann 2.júní 2007, sem hét,  "Launamunur kynjanna og foreldraábyrgð"    Á meðan konur bera meiri ábyrgð á heimili og uppeldi barna, þá verður launamunur kynjanna viðvarandi.    Foreldrajafnrétti skapar forsendur fyrir launajafnrétti, en þetta tvennt mun haldast í hendur.  

Óútskýrður launamunur kynjanna 10-12%

Konur hafa 66% af launum karla fyrir fullt starf!

Í Morgunblaðinu í dag er frétt að konur í bankageiranum hafa um 66% af tekjum karla,  en var 63% árið 2004.  Þetta þýðir að laun meðalkonu eru 66% af launum meðal karlmanns í bönkum og fjármálastofnunum.   Einhver hluti af þessum launamun er óútskýrður. Hluti af skýringunni er að karlmenn eru hærra settir en konur í þessum starfsgeira.  

Mér fannst athyglisvert að talan 66% eða 2/3 kæmi upp. Ég hef ítrekað bent á  að kynbundinn munur í foreldraábyrgð endurspeglaði í stöðu kynjanna á vinnumarkaði. Sjá  grein. 

Ef við skoðum fæðingarorlofskerfið, sem er mjög gott kerfi á heimsvísu,   þá tíðkast það oftast að konur taki 6 mánuði (sína 3 mánuði og þá 3 sem foreldrar geta valið)  og karlar 3 mánuði.  Þannig taka konur 66,66 % af  fæðingarorlofinu eða 2/3, sem er sama hlutfall og ofangreindur launamunur.  Karlar taka oftast 33,34 % eða 1/3 af fæðingarorlofinu.   Karlar taka því að meðaltali aðeins helming af því fæðingarorlofi sem konur taka.  Hér er kynbundinn munur, rétt eins og á vinnumarkaðnum.

Til hamingju konur og Geir frændi

Í dag 19.júní er Kvennréttindadagurinn.   Til hamingju allar konur !   Geir frændi Sigurjónsson að  Þúfubarði 6 er 77 ára í dag.  Til hamingju.

Foreldraábyrgð og launajafnrétti !

Ég hef ítrekað bent  á að kynbundinn munur í foreldraábyrgð endurspeglar stöðu kynjanna á vinnumarkaði.  Launamunur kynjanna verður trúlega viðvarandi svo lengi sem við búum við kynbundin mun í foreldraábyrgð.   Foreldrajafnrétti skapar forsendur fyrir launajafnrétti, sjá

Bæði kynin reikna með því að konur sætti sig við lægri laun en karlar

Helgin.

Ágæt helgi er að kveldi komin.  Börnin komu á föstudaginn og alltaf er jafn notalegt þegar þau koma.   Berglind og Heimir, ásamt börnum sínum, Tinnu, Örvari og Kötlu voru hér á leið sinni  til Rhodos.   Það var ósvikin ánægja hjá börnunum að hittast og voru börnin dugleg á trampólíninu.  Gísli Veigar tók sínar rispur þar einnig, en talvan hefur alltaf mikið aðdráttarafl.  Sannarlega spennandi og glöð fjölskylda sem lagði í 'ann eldsnemma þann 16.júní og verða 2 vikur á Rhodos 

Á sunnudeginum var svo farið til  Ragga og  Birnu og  nýjasti fjölskyldumeðlimurinn skoðaður aftur.   Gísli og Eyleif voru spennt að sjá 6 daga dreng og fannst þetta mikið undur.  Svo  var farið á 17.júní hátíðina  á Álftanesi.   Svo notalegt að vera hér í fámenni en góðmenni og dagskráin ágæt.

 

Hvað með feðra eða karlahlaup?

Það er frábært að konur, mæður og dætur hlaupi og skokki sér til heilsubótar.   Hreyfing er holl og  góð vísa er aldrei of oft kveðin. Það er fallegt að horfa á ömmur, mömmur og dætur skokka, labba eða hjóla  saman.

Ég spyr, væri ekki hollt og gott að hafa einnig feðra eða karlahlaup, þar sem afar, feður og synir myndu skokka sér til heilsubótar líkt og þetta þarfa framtak Sjóvá og ÍSÍ?

Konur hlaupa víða í dag

Fæðingarorlof í ýmsum löndum.

Ég hygg að í ekki nokkru öðru landi eru réttindi kynjanna nálægt  því að vera jöfn og hér þegar um er að ræða fæðingarorlof.  Íslenskir feður hafa 3 mánuði, mæðurnar 3 mánuði og svo verða foreldrar að ákveða hvort tekur síðustu 3 mánuðina.   Ég býst við að hjá vel flestum þýði þetta að mæður taki 6 mánuði í fæðingarorlof og feður  í 3 mánuði.    Íslenskir feður hafa tekið þessum réttindum fagnandi og  langflestir nýta þann 3ja mánaða rétt sem þeir eiga.   

Þetta styrkir tengsl feðra við börn sín. Nágrannalönd  horfa mjög til Íslands og þá  reynslu sem skapast af þessum lögum. 

 

Hér að neðan er yfirlit yfir  fæðingarorlofsfyrirkomulag í mismunandi löndum.  Það sem einkennir  íslenska kerfið er  að feður hafa ríkari rétt en í nágrannalöndundunum  Jafnframt  er lengd orlofstímans hér á landi styttri en í nágrannalöndunum.  Allir flokkar á Íslandi höfðu það á stefnuskrá sinni að lengja orlofið úr 9 mánuðum í  12 mánuði.

 

Tafla 1. Fæðingarorlof í hinum ýmsu löndum. Ísland er með jöfnustu réttindi foreldra í þessum efnum

 

	Gerð og lengd orlofs í mánuðum.
	Mæðraorlof	FeðraOrlof	Foreldraorlof	Heildar fæðingarorlofHeild         Greitt
Austuríki	PPP  3.5	Ï	PP 22*	24             24*
Belgía	PPP  3.5	PPP   0.5	PP     6	9.5          9.5
Kanada	PPP  3.5	P       <0.5	PPP  8.5	12             11.5
Danmörk	PPP  4	PPP   0.5	PPP  7.5	10.5          10.5
Finnland	PPP  4	PPP   1	PPP  6	36             36
Frakkland	PPP  3.5	PPP   0.5	PP 33*	36             36*
Þýskaland	PPP  3.5	Ï	PP34*	36             24*
Ísland	PPP 3	PPP 3	PPP  3	9             9
Írland	PP   6	Ï	P        6.5	12             4
Italía	PPP  4.5	Ï	PP   10	12.5         12.5
Holland	PPP  3.5	PPP <0.5	P        6	8.5         2.5
Noregur	PPP  2	P         0.5	PPP10	11.5        11.5
Portúgal	PPP  5.5	PPP   1	P        6	11.5        5.5
Spánn	PPP  3.5	PPP <0.5	P      32.5	36           3.5
Bretland	PP   12	PP     0.5	P        6	18           6

 Ï - ekki lögbundin réttindiP - heimild en ógreitt; PP - heimild og greitt hluti af launamissi, oftast <50% af tekjum;PPP - heimld til allra foreldra  og greiðsla oftast meira en 50% af tekjum* - Greiðsla innt af hendi óháð því hvort foreldrar taki orlofa eða ekki.Heimild: www.fathersdirect.com   

Feður skipta miklu máli fyrir börnin.

Þessi rannsókn staðfestir enn og aftur gott samband  barna og feðra  er mikilvægt og bráðnauðsynlegt.  Það er því mikilvægt að viðhalda sambandi barns  og foreldris líka  þegar foreldrar búa  ekki saman.  Áhrif föðurleysis á börn má lesa hér.

Feður geta haft áhrif á makaval kvenna

Ríkisstjórnin skipar nefnd er fjalli um stöðu einstæðra og forsjárlausra foreldra og réttarstöðu barna þeirra.

Ríkisstjórnin lagði fram þingályktunartillögu á sumarþinginu um aðgerðaráætlun til fjögurra ára til að styrkja stöðu barna og ungmenna.    Um það má lesa hér.   

Það þarf að bæta stöðu þeirra  20 þúsund barna sem búa við  það að foreldrar þeirra búa ekki saman.  Þessi börn er hættara við að lenda afvega í lífinu.  Besta forvörnin er að tryggja að báðir foreldrar  séu áfram virkir uppalendur í lífi barnanna eftir skilnað.    Staðreyndin er að börn sem búa   áfram hjá báðum foreldrum eftir skilnað þeirra spjara sig betur  en önnur börn.  Um það má lesa  hér.  Það þarf að viðurkenna  að barn geti átt heima á tveimur heimilum, en ekki á einu heimili og sé gestur á hinu  heimilinu. 

Það má benda á nokkra punkta sem snerta þennan hóp sem telur 20 þús börn, 14 þúsund mæður og 12 þúsund feður eða 46 þúsund Íslendinga.    

Forsjá:

• Að börn hafa lögheimili  í um 90% tilvika hjá móður eftir skilnað.
• Að sameiginleg  forsjá  er orðin meginregla  við skilnað foreldra á Íslandi , en á sama tíma eru nágrannalöndin okkar að fjalla um að gera sameiginlega forsjá og jafna umönnun að meginreglu, svipað og Frakkar gerðu 2002 og Belgar 2006.  Hér á landi þarf að koma innihaldi í sameiginlega forsjá, þannig að hún þýði sameiginleg foreldraábyrgð.
• Að hér á landi hafa dómarar ekki  lagaheimild til að dæma í sameiginlega forsjá jafnvel þó það þeir telji það barni fyrir bestu og sjái að annað foreldrið er að svipta barnið forsjá hins foreldrisins  á sínum forsendum en ekki forsendum barnsins.  Barnið tapar  því alltaf forsjá annars foreldris þegar mál lenda fyrir dómstóla hér á landi.  Víðast í nágrannalöndum hafa dómarar heimild til að  dæma  fólk í sameiginlega forsjá telji dómari það barni fyrir bestu. Það er sorglegt að löggjafinn íslenski  fullyrði að það sé barni aldrei fyrir  bestu að dómari tryggi að barnið njóti áfram forsjár beggja foreldra.

 Umgengni:

• Að oftast er venjuleg umgengni 2 dagar af hverjum 14. Víða erlendis er þessu fyrirkomulagi mótmælt sjá
• Að það er engin lágmarksumgengni til. Við gerð barnalaga þótti það of mikið afskipti af einkamálum fólks.
• Að sérfræðingar kerfisins vinna samkvæmt  að barn sé aldrei hjá föður á aðfangadag, sem er þveröfugt við verklagsreglur  t.d. í Noregi  þar sem barn á rétt á að vera til skiptis  hjá  foreldrum á jólum.
• Að það eru viðurlög við umgengnistálmunum virka ekki !
• Að oftast eru það mæður með persónuleikaraskanir sem beita umgegnistálmunum.

 Meðlög:

• Að forsjáraðili getur hvenær sem er sótt  um meira meðlag óháð umgengni,  ummönun og óháð tekjum þess maka sem sækir um og óháð aðbúnaði barna sinna til 18 ára aldurs þeirra.
• Að meðlagskerfi er hvergi í hinum vestræna heimi jafnfrumstætt og hér á landi.
• Að af 12092 meðlagsgreiðendum eru 96% feður (2005)
• Að hvergi í heiminum er lágmarksmeðlag  jafn hátt og á Í slandi
• Að það  eru 7162 í vanskilum eða 59% af meðlagsgreiðendum þar af 3139 með samning í gangi.
• Að það eru um 4023 skuldarar í mjög alvarlegum vanskilum,  

Ferðakostnaður

• Að ferðakostnaður barns er eini útgjaldaliður vegna barns, sem bara annað foreldrið ber. Í Noregi og víða annarsstaðar er ferðakostnaður sameiginlegur eins og önnur framfærsla barns.

 Upplýsgingar um barn:

• Að forsjárlausir eiga einungis rétt á munnlegum upplýsingum frá skólanum um börn þeirra, nema forsjárforeldrið gefi heimild.
• Að skólar mega ekki gefa upplýsingar sem tengjast heimilishögum forsjárforeldrisins. Þeir mega því ekki láta forsjárlausaforeldrið vita ef barn kemur vanhirt, vannært eð nestislaust í skólann.  

 Skattaleg staða.

• Að forsjárlaust foreldri er meðhöndlað í skattkerfinu sem einstæðingur en hefur nákvæmlega sömu fræmfærslu skyldu og hitt foreldrið.

 Búseta

• Að í Svíþjóð búa  um 20%  af  börnum þeirra foreldra sem skilja í  dag með jafna búsetu. 
• Að almennt koma börn betur út  með jafnari samvistum við báða foreldra.
• Að á Íslandi á barn alltaf heima á einum stað en heimsækir hitt foreldrið. 

 Andlát.

• Að nýr  sambúðarmaki forsjárforeldris fær sjálfkrafa forsjá barns eftir  eitt ár í sambúð. Forsjárforeldrið (móðir) er í lófa lagið að neita faðir barns um sameiginlega forsjá, þarf engin rök fyrir því.   Nýr maki fær svo sjálfkrafa  forsjá barnsins ef forsjárforeldrið  deyr ári eða seinna eftir að sambúð hófst.

 

Launamunur kynjanna og foreldraábyrgð!

Gott hjá Jóhönnu að tala vasklega eins og hún gerir oft.  Jóhanna hefur ríka réttlætiskennd og það er gott að hafa slíka manneskju sem Félagsmálaráðherra. 

Alltaf finnst mér vanta að fjalla um samhengið á milli foreldraábyrgðar og launamuns kynjanna.  Hér má lesa grein þar sem fjallað er um þennan þátt.    Foreldrajafnrétti skapar forsendur fyrir launajafnrétti, en þetta tvennt mun haldast í hendur.   Í dag er ennþá það mikill munur á foreldraábyrgð kynjanna að launamunurinn verður viðvarandi.

Félagsmálaráðherra ræddi jafnréttismál á þingi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar